Programmaplan

In het programma Zorg zijn de volgende vier strategische doelen geformuleerd:

1. In 2022 redden meer Almeloërs zich zonder hulp van de overheid, zo nodig met steun van naasten.
2. In 2022 ontwikkelen 0- tot 23-jarige Almeloërs hun talenten beter op (voor)scholen.
3. In 2022 komt de gemeente Almelo beter uit met de Rijksmiddelen voor WMO en Jeugd.
4. In 2022 krijgen Almeloërs die hierop zijn aangewezen meer doeltreffende zorg en steun die aansluit bij hun behoeften.

Hieronder beschrijven we de bereikte resultaten in 2021 per doel:

Doel 1: In 2022 redden meer Almeloërs zich zonder hulp van de overheid, zo nodig met steun van naasten.

• Gebruiken inwoners minder maatwerkzorg

Ten opzichte van de peilwaarden in 2018 en ten opzichte van 2020 is in 2021 het gebruik van maatwerkvoorzieningen zowel op grond van de Jeugdwet (Jw) als op de Wet maatschappelijke opvang (Wmo) gedaald. De afname van het gebruik van de voorzieningen is te verklaren vanuit projecten als de kwaliteitstafel, waarbij multidisciplinair gekeken wordt naar de juiste zorg voor de inwoner. En de doorbraakmethode, waarbij we door een lichte interventie aan de voorkant maatwerk aan de achterkant voorkomen. Maar ook het project gecertificeerde instellingen, waarin we samen met de gecertificeerde instellingen komen tot een passend advies voor de zorgvrager, met als gevolg dat we meer grip hebben op deze indicatiestellingen.
De eerdere stijging die we zagen op huishoudelijke ondersteuning, als gevolg van het abonnementstarief (verlaging van de eigen bijdrage), is afgevlakt. Het aantal cliënten over 2021 blijft vrijwel gelijk. Dit komt mede vanwege de ontwikkelde wasdienst Almelo.

• Is het aantal beschermd wonen plekken niet gestegen

In 2021 is het aantal cliënten met een indicatie beschermd wonen (BW) in de centrumgemeente Almelo afgenomen met 48% (192 cliënten) ten opzichte van 2020. Deze vermindering is te verklaren door de overgang van cliënten naar de Wet Langdurige Zorg. Ondanks het feit dat de cliëntpopulatie in 2021 sterk gereduceerd is zijn de wachtlijsten niet geslonken, evenals in voorgaande jaren bestaat deze gemiddeld uit 38 personen. Door een afname van het aantal intramurale behandelplekken, langere wachttijden voor behandeling en een langere wachtlijst bij uitstroom uit BW (gerelateerd aan problemen op de woningmarkt) blijft de druk op BW groot. Hierbij dient tevens genoemd te worden dat als gevolg van de coronacrisis en het hebben van een jongere doelgroep (50% onder de 23 jaar) er sprake is van verzwaring van de problematiek. De genoemde waarnemingen komen overeen met de ontwikkelingen in andere regio’s.

• Wordt minder gebruik gemaakt van maatschappelijke opvang

De vraag naar opvang is in 2021 ten opzichte van 2020 met ongeveer 15% (31 cliënten) afgenomen, maar we zien net als vorig jaar nog steeds een verzwaring van de problematiek. Het gaat hierbij met name om verslaving en psychiatrische problematiek. Mede hierdoor bleef de druk op de nachtopvang hoog en waren ook in 2021 extra nachtopvangplekken nodig. Met zorgaanbieders en de woningcorporaties zijn in het kader van de Integrale Ketenaanpak afspraken gemaakt over het beperken van de instroom en bevorderen van de uitstroom van de maatschappelijke opvang naar een woning. Eind 2021 is hieruit o.a. de pilot Transferpunt Wonen gestart, waardoor ook voor mensen uit de maatschappelijke opvang woonruimte beschikbaar komt. De pilot Transferpunt Wonen is een initiatief voor heel Twente, dus samen met centrumgemeente Enschede en Vereniging WOON van de Twentse woningcorporaties.
Maatschappelijke opvang is een centrumgemeentetaak voor inwoners van de gemeenten Almelo, Rijssen-Holten, Hellendoorn, Wierden, Twenterand en Tubbergen. Van de personen die zich melden voor maatschappelijke opvang is iets meer dan de helft inwoner van Almelo.

• Zijn minder inwoners eenzaam

Het percentage inwoners in Almelo dat zich ernstig eenzaam voelt is lichtelijk gedaald. Door corona is de uitvoering van activiteiten in 2021 weliswaar anders gelopen, maar juist in deze periode is er veel aandacht geweest van de coalitiepartners van KomErbijAlmelo voor deze problematiek en zijn veel alternatieve en innovatieve activiteiten ontwikkeld en uitgevoerd. De coalitie heeft kans gezien de samenwerkingsbasis met elkaar te verstevigen, onder meer door structureel gezamenlijke activiteiten in te zetten en door de voorbereidingen naar een gezamenlijk Signaalpunt Eenzaamheid.

• Ontwikkelen we nieuwe initiatieven gericht op vroegsignalering en vroegtijdige interventies.

Vroegsignalering en het vroegtijdig interveniëren heeft ondertussen een structurele positie gekregen in de toegang en toeleiding via de integrale wijkteams. Met de aanwezigheid van de wijkteams in de wijken en de voor wijkbewoners laagdrempelig toegankelijke medewerkers beogen we problemen vroeg te signaleren en aan te pakken. Met als doel om inwoners zo snel mogelijk weer de regie in eigen handen te geven en we, voor die inwoners waarvoor dat voldoende is, voorkomen dat zwaardere vormen van ondersteuning nodig zijn. Ondanks de beperkte toegang vanwege corona van de wijklocaties in de wijken zelf hebben we toch ervaren dat de inwoners ons wisten te vinden en hebben we het integraal werken vorm kunnen geven. Zij het dan op manieren waarbij veelvuldig gebruik is gemaakt van digitale hulpbronnen waaronder videobellen.
Daarnaast zijn in veel van de projecten die we hebben opgepakt (zie par 2.1.5.2) vroegsignalering en vroegtijdige interventies centrale thema's in de ontwikkeling van de activiteiten. Wij wijzen hierbij onder andere op het bestrijden van eenzaamheid (KomErbijAlmelo) en het voorkomen van problemen bij kinderen vanaf de periode voor tot twee jaar na de geboorte (Kansrijke Start).

• Versterken we het voorliggend veld

De doorontwikkeling van maatwerkvoorziening naar algemene voorziening op het gebied van dagactiviteiten voor kwetsbare inwoners is in 2021 voortgezet. Dit heeft er o.a. toe geleid dat we in 2021 het huiskamerproject over alle wijken hebben uitgerold. We constateren dat het gebruik van de maatwerkvoorzieningen in het kader van de Jeugdwet en de Wmo hierdoor is afgenomen.
Doordat de focus in de uitvoering meer ligt op het versterken van de eigen kracht en zelfoplossend vermogen van inwoners, zien we dat het gebruik van algemene voorzieningen zoals onder andere opvoedondersteuning, maatjesprojecten, vervoers- en boodschappendienst en thuisadministratie toeneemt. Waar de intakers in 2020 van alle aanvragen 19% konden doorverwijzen naar deze algemene voorzieningen, ligt de percentage in 2021 zelfs op 22%.

Doel 2: In 2022 ontwikkelen 0- tot 23-jarige Almeloërs hun talenten beter op (voor)scholen.

• Voorkomen voortijdig schoolverlaten Leerplicht/RMC

Voor Almelo lag het percentage Vroegtijdige schoolverlaters in de periode 2019-2020 (latere cijfers zijn niet beschikbaar) op 2,39 % en het landelijk gemiddelde op 1,73%. In het daar aan voorafgaande schooljaar (2018/2019) lag het percentage op 2,4%. Vanaf het schooljaar 2017/2018  (1,9%) was er sprake van een stijging, maar we zien nu een stabilisering. De daadwerkelijke gevolgen van corona zullen echter pas het komende jaar zichtbaar worden. Gezien de nu al zichtbare negatieve gevolgen voor o.a. de mentale gezondheid van jongeren en de opgelopen onderwijsachterstanden, is de verwachting dat het aantal fors kan gaan oplopen. Gezien ook het stijgende aantal verzuimmeldingen, zal de druk op de RMC dienstverlening naar verwachting het komende jaar alleen maar verder gaan toenemen.

• Aanbieden taalprogramma (VVE) in de voorschool aan peuters met een taalachterstand en met een sociaal medische indicatie

Een kindje zit maximaal 18 maanden in een VVE-educatietraject (2,5 – 4 jarigen). Daardoor fluctueert het aantal deelnemers over een jaar behoorlijk. Vooral voor de zomer en rond andere vakanties zijn er vaak schommelingen. Daarom is afgesproken dat het aantal VVE-peuters tussen de 250-300 moet liggen. Op 1 januari 2022 zaten er 272 VVE peuters en 28 peuters met een Sociaal Medische Indicatie in de voorschool.

Doel 3: In 2022 komt de gemeente Almelo beter uit met de Rijksmiddelen voor WMO en Jeugd.
Om de zorg maatschappelijk en financieel duurzaam te houden, de kwaliteit te verbeteren en beter uit te komen met de rijksmiddelen is gefocust op verbetering van samenwerking, het verder inzetten van een integrale aanpak en het doorbreken van situaties. Daarbinnen hebben we de grenzen van ons beleidskader en wettelijke zorgplicht benut, om zo het maximale effect te behalen. Het invoeren van bijvoorbeeld de doorbraakmethode, inzet op gezinscoaches, verbetering van samenwerking met gecertificeerde instellingen en actieve monitoring in het sociaal domein zijn daar voorbeelden van.
Ondanks bovenstaande zien we dat de stijging van de zorgkosten in de Jeugd en Wmo groter zijn dan wat we hebben kunnen besparen. Dit komt onder meer door tariefstijgingen, verzwaring van de problematiek en specifiek in 2021 de meerkosten als gevolg van de corona pandemie. Daarnaast hebben we ook gewoon een vaste groep met zorgvragers die altijd een beroep zullen blijven doen op de zorg.

We hebben de taakstelling die in de begroting staat behaald. De besparingsopgave uit het coalitieakkoord is ingevuld. Ons doel om beter uit te komen met de rijksmiddelen hebben we ook behaald. Dit komt door 2 redenen:

• we hebben ook in 2021 gewerkt aan de uitvoering van ons maatregelenplan en de daarin opgenomen besparingsopgaven;
• We hebben extra middelen van het Rijk ontvangen naar aanleiding van de Commissie van Wijzen.

In 2021 zien wij in het kader van de Jeugdwet een daling groter dan de groei van de uitgaven voor de Wmo. Per saldo is er meer evenwicht bereikt tussen de uitgaven en het budget t.o.v. 2020.

Om de uitgaven in balans te brengen met het budget werken we aan het efficiënt en effectief inrichten van de uitvoeringsorganisatie. Daarnaast willen we de maatwerkvoorzieningen effectiever maken en meer investeren in onder andere preventie en algemene voorzieningen. Ook steken we in op het vergroten van het budget door bij het Rijk te pleiten voor inkomensafhankelijke bijdragen.

Doel 4: In 2022 krijgen Almeloërs die hierop zijn aangewezen meer doeltreffende zorg en steun die aansluit bij hun behoeften.

• Krijgen alle huishoudens met verschillende hulpvragen integrale steun en worden meer inwoners geholpen met alternatieve oplossingen.

Net als in 2020 hebben we vanwege corona ook in een groot deel van 2021 nog niet optimaal gebruik kunnen maken van de nieuwe structuur en werkwijze van de toegang. Zo waren de wijklocaties slechts beperkt toegankelijk. Dit heeft ertoe geleid dat in de loop van 2021 gekeken is naar de effectiviteit van de processen in de uitvoering en naar een verbetering van de inrichting van de uitvoering.
De volgende stappen om de integrale dienstverlening te verbeteren en zwaardere zorg te verminderen, hebben we wel kunnen zetten:

• Ondanks corona en ondanks het feit dat de wijklocaties slechts beperkt toegankelijk waren wisten de inwoners ons wel te vinden. Het integraal werken heeft zeker een positieve invloed gehad.
• De functie van intaker is ook in 2021 ingevuld voor de gehele gemeente, waarbij de intaker beoordeelt welke hulpvragen met algemene voorzieningen kunnen worden opgelost. Ook wordt hierbij meer aandacht geschonken aan de zelfredzaamheid van inwoners en het gebruik maken van hun eigen netwerk.
• Eind 2020 zijn we gestart met de kwaliteitstafels en deze hebben we het geheel jaar 2021 voortgezet. Hierbij kijken we multidisciplinair naar de juiste zorg voor de inwoner om te komen tot kwaliteitsverbetering en beter op elkaar afgestemde voorzieningen.