Algemeen

Deze jaarverantwoording geeft inzicht in de beleidsmatige en financiële resultaten van de gemeente Almelo over het jaar 2021.

Algemeen financieel beeld
De jaarverantwoording laat een gerealiseerd resultaat zien van 16,2 miljoen euro positief. Dit is afgerond 11,6 miljoen euro voordeliger dan de raming in de slotrapportage 2021. De belangrijkste verschillen zijn:

• Een voordelig resultaat op de gemeentelijke grondexploitaties van 8,02 miljoen euro.
• De decembercirculaire 2021 van het gemeentefonds leidt tot een voordeel van 2,28 miljoen euro op het saldo van baten en lasten. Via resultaatbestemming wordt een bedrag van 1,54 miljoen euro overgeheveld naar 2022, waarmee een netto voordeel van 735.000 euro in 2021 resteert (RAAD-7070 ).
• Vrijval van de verliesvoorziening RBT/XL-Businesspark van 1,07 miljoen euro.
• Voordeel op de Inkomensregelingen (BUIG/bijstand en TONK) van 1,64 miljoen euro.
• Een nadeel op WMO/Jeugd van afgerond 3,6 miljoen euro.

Ondanks de coronacrisis hebben wij in het afgelopen jaar uitvoering kunnen geven aan onze ambities en hebben wij onze beleidsvoornemens weten te realiseren. Het voordelige resultaat over 2021 wordt dan ook vrijwel volledig veroorzaakt door incidentele meevallers. Na correctie voor de incidentele baten en lasten resteert een structureel rekeningresultaat van 1 miljoen euro voordelig.

Als gevolg van het positieve rekeningresultaat en de toevoegen aan het eigen vermogen die in de afgelopen jaren zijn gedaan, is de gemeentelijke reservepositie na jaren weer op niveau. Het financieel herstelplan uit 2016 is daarmee voltooid en kan worden afgesloten in deze jaarverantwoording. De financiële positie biedt een stevige basis en geeft ruimte om in de komende jaren weer meer te gaan investeren in onze stad. De organisatie staat daarbij voor de opgave om van beheerorganisatie naar ontwikkelorganisatie te gaan.

Programma Binnenstad
In 2021 zijn we in de Binnenstad volop doorgegaan met ontwikkelingen die onze stad mooier en aantrekkelijker maken. We werken hard door aan een ontwikkelplan voor de Stadskade (het gebied tussen de bibliotheek, het Stadshuis en het marktplein, inclusief het Havenblok). De binnenstadsondernemers hebben in 2021 positief gestemd over de totstandkoming van een Bedrijven Investeringszone (BIZ). Een mooie mijlpaal die komend jaar leidt tot een nieuwe impuls en extra investeringen in onze binnenstad!

We pakten leegstand vroegtijdig aan door het verstrekken van subsidies via het gevelfonds en door op basis van de door de gemeenteraad vastgestelde leegstandsverordening vroegtijdig met eigenaren van leegstaande panden in gesprek te gaan. We stelden de gebiedsvisie Grootgravenkwartier vast om de vervolgstap in de transformatie van het gebied rondom Grotestraat Noord te kunnen zetten. Hiervoor werd een bijdrage van 1 miljoen euro van de provincie verkregen vanuit de Ruimte, Wonen en Retail regeling. De voorbereiding van de herinrichting van de openbare ruimte is inmiddels gestart voor dit gebied en verschillende pandeigenaren zijn ook al begonnen met de transformatie van hun pand van winkel naar woning.

Programma Economie en Participatie
Almelo scoort hoger bij ondernemers op ondernemersklimaat en dienstverlening dan 2 jaar geleden. En we doen dat beter dan veel andere gemeenten: inmiddels staat Almelo in de top 10 van meest MKB vriendelijke steden van Nederland. Dat is mede te danken aan de inzet vanuit ons Ondernemersloket op de dienstverlening aan en samenwerking met het Almelose bedrijfsleven. De samenwerking tussen bedrijven en gemeente heeft een impuls gekregen met de instelling van twee nieuwe Bedrijven Investeringszones, in de binnenstad en op het bedrijvenpark Bornsestraat.

De vraag naar bedrijfskavels overtrof alle eerdere regionale prognoses. In samenspraak met de regiogemeenten en de Provincie Overijssel is ruim 12 hectare gedeprogrammeerde (ijskast)grond alsnog beschikbaar gekomen en verkocht in 2021. Op het XL Businesspark zijn inmiddels alle kavels vergeven. De Twenteboard onderschrijft de conclusies en bevindingen van het eerder uitgevoerde onderzoek naar grootschalige kavels en de te nemen vervolgstappen. In het bestuurlijke overleg van de Twentse gemeenten is afgesproken dat de gemeente Almelo het op zich neemt om de vervolgstap te zetten om een ruimtelijke ontwikkelstrategie voor XL-2 te maken.

Een groot aantal Almeloërs heeft een (nieuwe) baan gevonden door gebruik te maken van voorzieningen zoals het Twents Fonds voor Vakmanschap, de nieuwe werkplein app of het Twents Huis van de Logistiek. Bovendien zijn ruim 700 mensen gestimuleerd om meer maatschappelijk actief te zijn door het uitoefenen van een tegenprestatie.

Programma Duurzaamheid
We hebben heel veel 'zon op daken' gerealiseerd. Met zonnepanelen op daken en op land hebben we onze bijdrage via zonne-energie in de Regionale Energiestrategie zo goed als ingevuld. Daarnaast levert de Leemslagenplas duurzame koude aan het ziekenhuis.

Ook in het verduurzamen van de woningvoorraad zijn stappen gezet. In november 2021 heeft de gemeente Almelo voor de wijk Aalderinkshoek een aanvraag gedaan voor een Rijksbijdrage in het kader van het Programma Aardgasvrije Wijken. De bijdrage dekt de onrendabele top van de investering af en maakt het in financieel opzicht mogelijk om een deel van de wijk aardgasvrij te maken. Onlangs is bekend gemaakt dat wij de bijdrage daadwerkelijk ontvangen. De gemeente Almelo heeft gebruikgemaakt van een landelijke regeling met subsidie voor kleine energiebesparende maatregelen. Ruim 5.000 woningeigenaren hebben voor 50 euro aan kleine energiebesparende maatregelen ontvangen. Denk aan duurzame lampen, tochtstrippen en radiatorfolie.

Samen met de buurgemeenten Tubbergen en Twenterand en de provincie Overijssel werkt Almelo aan een verkenning naar de mogelijkheden voor windenergie. De samenwerking zorgt voor afstemming op het gebied van ruimtelijke- en technische (on)mogelijkheden en een eenduidige communicatie naar inwoners van het gebied.

In mei 2021 is de Almelose Klimaatadaptatiestrategie vastgesteld. Het geeft duidelijkheid over de gevolgen van Klimaatverandering voor Almelo en de stappen die Almelo zet om zich daarop voor te bereiden. De voorbereidingen voor de stimuleringsregeling zijn opgestart.

Programma Veiligheid
Almelo is in 2021 helaas geconfronteerd met een aantal dodelijke incidenten. Deze incidenten onderstrepen het belang van het versterken van de verbinding tussen het sociaal domein en het veiligheidsdomein. Het project Streettriage is hier een voorbeeld van. In 2021 werd streettriage structureel na een succesvolle pilot. Streettriage levert volgens de betrokken partners een grote bijdrage aan het realiseren van passende hulpverlening bij meldingen van personen met zorgwekkend gedrag.

De gemeente Almelo participeert binnen het regionaal programma Jeugd en Criminaliteit. Lokaal zijn wij gestart met het opstellen van een integraal actieplan voor Jeugd en Veiligheid. Het actieplan richt zich op het beperken van het risico dat kwetsbare jeugd afglijdt richting criminaliteit. Dit gebeurt door preventie, signalering en gerichte interventies, zowel op het gebied van zorg als straf.

In 2021 vonden verschillende integrale controles plaats. Zo startte de gemeente met de grootschalige integrale controle van garageboxen en controles bij autobedrijven. Ook werd integraal gecontroleerd op illegaal gokken. Met deze integrale acties blijven wij illegale activiteiten bestrijden. Inwoners waarderen deze acties. Ze dragen daarmee bij aan het vertrouwen in de gemeente. Uit de evaluatie van een proef met bodycams door boa’s blijkt dat een bodycam een preventief effect heeft op het gedrag van mensen. Zij gedragen zich rustiger zodra ze een bodycam zien, hetgeen het veiligheidsgevoel van boa’s vergroot. Almelo kiest er voor de bodycam onderdeel te laten zijn van de standaarduitrusting van alle boa’s.

Onze voortrekkersrol op het gebied van aanpak van ondermijnende criminaliteit is bevestigd door een weerbaarheidsscan van het Regionaal Informatie en Expertise Centrum Oost Nederland (RIEC ON). Almelo scoort hoog en is voorloper in de aanpak van ondermijnende criminaliteit. Daarmee heeft Almelo regionaal een voorbeeldrol.

Programma Zorg
Eind 2021 is de Preventieagenda 1.0 vastgesteld. Hiermee leggen we de focus op het bevorderen van een positieve gezondheid van Almeloërs en zetten we in op het normaliseren en demedicaliseren van problemen en op het vergroten van eigen kracht en zelfredzaamheid. Het doel hiervan is om meer gezonde jaren voor Almeloërs te realiseren.

Om eigen kracht en zelfredzaamheid te bevorderen zijn er verschillende projecten gestart. Zo deed Almelo mee aan een landelijke pilot om de bestaande mantelzorgregelingen beter bekend te maken onder mantelzorgers en zijn we in september gestart met een campagne "Tijd gaat snel". Via deze campagne wille n we oudere inwoners van Almelo bewust maken van hun toekomstige woon- en zorgbehoefte en hen beter voorbereiden, zodat zij in de toekomst zo veilig en zo zelfstandig mogelijk kunnen blijven wonen. Verder zijn wij als een van de eerst gemeenten in Twente gestart met het programma 'Nu Niet Zwanger' en zijn er 2021 voorbereidingen getroffen om een signaalpunt eenzaamheid te realiseren. Begin 2022 wordt dit signaalpunt gelanceerd.

Programma Nieuwstraatkwartier
In het Nieuwstraatkwartier is in 2021 hard gewerkt, samen met de bewoners en de andere partijen die actief zijn in de wijk. Dit heeft geleid tot een aantal mooie resultaten, waarvan de belangrijkste misschien wel is dat er ondanks alle coronabeperkingen tóch diverse bewonersinitiatieven zijn gerealiseerd, zoals bijvoorbeeld de realisatie van een hondenspeelveld aan de Nieuwstraat/Rohofstraat of de Geveltuintjes aan de Ambtsstraat. Daarnaast is er samen met de betrokken partijen voor de Witvoeten- en Gravenstraat een plan gemaakt voor een klimaat- en toekomstbestendige inrichting van de openbare ruimte, is er een lange termijn visie opgesteld voor bedrijventerrein Achter de molen en is er gewerkt aan een aardgasvrij-ready Nieuwstraatkwartier. De oude woningen aan de Witvoeten- en Gravenstraat zijn inmiddels gesloopt en de nieuwe aardgasvrije woningen zijn in aanbouw. O m overlast van (illegale) kamerverhuur tegen te gaan is in de week van de ondermijning een actie gehouden om overlast van (illegale) kamerverhuur tegen te gaan.

Programma Omgevingswet
In 2021 is de invoering van de wet uitgesteld tot 1 januari 2023. Oorzaak hiervan is dat de softwaresystemen nog niet goed aansluiten en het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) nog niet vlekkeloos functioneert. Daarnaast zijn er nog veel gemeenten die meer voorbereidingstijd nodig hebben. Almelo heeft zich goed voorbereid op de inwerkingtreding, hierdoor kunnen wij aangesloten worden direct ná de grote gemeenten.

Op verschillende onderdelen van de Omgevingswet zijn in 2021 stappen gezet. Zo is er gewerkt aan een participatieverordening die begin 2022 is vastgesteld en wordt er daarnaast gewerkt aan participatiebeleid. Onze werkprocessen hebben we in het afgelopen jaar verder uitgelijnd en in principe moeten we nu in staat zijn om binnen 8 weken een vergunning te verlenen. Daarbij is er ook veel aandacht geweest voor houding en gedrag. Via inhoudelijke opleidingen en trainingen zijn onze medewerkers voorbereid op de komst van de Omgevingswet. In 2022 krijgt dit een vervolg.

In 2021 hebben college en raad gesproken over de rol van de raad bij fysieke ontwikkelingen die een grote impact op de omgeving hebben. Naar aanleiding daarvan heeft de gemeenteraad een besluit genomen over de vraag bij welke ontwikkelingen de gemeenteraad gebruik wil maken van zijn adviesrecht en wanneer verplichte participatie aan de orde is.

Wijksturing
Voor wijksturing heeft 2021 in het teken gestaan van het samen met de woningcorporaties opstellen van wijkanalyses. De wijkanalyses vormen de basis voor de wijkopgaven 2022-2026. Maar ook in de wijken is het nodige opgepakt in 2021. Zo werden er in totaal 36 bewonersinitiatieven gerealiseerd met hulp van de gemeente en hebben wij samen met partners en bewoners complexe overlastsituaties aangepakt, zoals bij het Stadsstrand Indië en het Beeklustpark. Omwonenden van het uitgaansgebied werden betrokken bij het tegengaan van uitgaansoverlast. Dit leidde tot de uitbreiding van de fietsenstalling in parkeergarage Hagenborgh en een grote schuifpoort bij de aangelegde calamiteitenroute voor de hulpdiensten.