Programmaplan

Programmalijn 1: In Almelo wordt minder fossiele energie gebruikt en meer duurzame energie opgewekt.

Begroting 2021:

• De duurzame energieladder is vastgesteld en de volgende stap is het realiseren van grootschalige duurzame energie opwek. We faciliteren en stimuleren initiatieven om grootschalige duurzame energie op te wekken in Almelo. We zorgen voor een goede ruimtelijke inpassing en dat andere kansen worden meegenomen in het project.
• Zon op het dak blijft het uitgangspunt. In eerdere jaren zijn meerdere SDE- subsidies verleend aan verschillende bedrijven en instellingen in Almelo. We ondersteunen hen met het proces tot realisatie van de zonnepanelen op het dak. Ook ondersteunen we bedrijven en instellingen met het aanvragen van SDE subsidie.
• De concept Regionale Energiestrategie (RES) wordt omgezet naar een RES 1.0, welke aan de gemeenteraad wordt aangeboden.
• De warmtevisie is vastgesteld. De vervolgstap is het opstellen van wijkuitvoeringsplannen voor de overgang naar aardgasvrij voor 3 geselecteerde gebieden. Deze gaan we samen met inwoners en andere stakeholders (ondernemers, Cogas, woningbouwcorporaties, waterschap) opstellen.
• Voor een vierde gebied vragen we de subsidie Proeftuin Aardgasvrije Wijken aan bij het Rijk.
• In het Nieuwstraatkwartier is gestart met een project om particuliere woningeneigenaren te helpen met verduurzamen. Die ervaringen worden meegenomen bij het opstellen van wijkuitvoeringsplannen en bewustwordingstrajecten. Nog nergens in Nederland is een bestaande wijk aardgasvrij-ready gemaakt. Het is een complexe uitdaging waarin we al lerend aan het werk moeten.
• Alle energie die niet wordt gebruikt hoeft ook niet te worden verduurzaamd.
  • We ondersteunen bedrijven bij het doen van een energiescan en het gebruik maken van subsidieregelingen.
  • Voor inwoners komt er een nieuwe energieloket voor heel Overijssel over energie besparen en landelijke en provinciale subsidies en leningen. Het loket zal de inwoner nog beter kunnen helpen.
  • Woningeigenaren kunnen gebruik maken van een advies aan huis door een wooncoach.
  • En woningeigenaren kunnen tot 1 april gebruik maken van de RRE subsidie om energiebesparende maatregelen te treffen. Deze subsidie heeft de gemeente ontvangen van het Rijk.
• We stimuleren eigenaren van kantoorgebouwen om hun pand te verduurzamen, met als doel om per 1 januari 2023 te voldoen aan de wettelijke eis dat elk kantoor groter dan 100 m ² minimaal energielabel C heeft.
• We liften mogelijk mee met het te realiseren camera-handhavingssysteem in de binnenstad waarmee we ook duurzaam vervoer kunnen stimuleren. Zo bereiden we ons voor op de mogelijke verplichting om uiterlijk in 2030 zero-emissiezones in te stellen.
• Steeds meer inwoners vragen een openbare laadpaal aan. Om dit in goede banen te leiden wordt er in 2021 een visie voor laadinfrastructuur en plaatsingsbeleid opgesteld.
• In vier jaar tijd wordt alle openbare verlichting versneld omgezet naar LED. In 2020 zijn de eerste armaturen vervangen door LED. In totaal zullen ruim 11.000 armaturen vervangen worden.
• Het gemeentelijk wagenpark wordt bij vervanging elektrisch waar dat kan.

• Ons eigen maatschappelijk vastgoed gaan we verder verduurzamen, om het goede voorbeeld te geven maar ook om kosten (energie) te besparen.
• Scholen blijven we faciliteren met het verduurzamen van hun gebouwen.

• Via educatieve projecten maken we kinderen (en daarmee hun gezinnen) bewust van klimaatverandering en duurzaamheid.
• We onderzoeken of we als gemeente aan kunnen sluiten bij de doelstelling van het Rijk om al onze overheidsaanbestedingen vanaf 2023 volledig circulair te laten zijn. We zullen hiervoor beleid opstellen en onze inkoopvoorwaarden aanpassen.

 
Uitvoering in 2021:

• Opwek duurzame energie

De Duurzame Energieladder is door de gemeenteraad in 2019 vastgesteld en is als input gebruikt voor de Regionale Energie Strategie (RES) Twente 1.0 die in 2021 is vastgesteld.

Er ligt voor ruim 111 MW (5.661 tennisvelden) aan zonnepanelen in Almelo op daken en land en voor 67 MW zijn reeds harde afspraken gemaakt tussen bedrijven en netbeheerders om aan te sluiten op het net.
Er zijn twee omgevingsvergunningen verleend voor twee zonneparken. Er komt een tweede zonnepark aan de Aadijk, en er komt een zonnepark naast de Leemslagenplas. Voor het zonnepark aan de Aadijk is een participatietraject met de omgeving doorlopen en dat heeft geresulteerd in een afsprakendocument tussen de omwonenden en de ontwikkelaar.
Bedrijven krijgen ondersteuning bij het realiseren van zonnepanelen op hun dak en bij het aanvragen van SDE subsidie. Helaas kunnen nieuwe plannen voor plaatsen van zonnepanelen op grote daken voorlopig niet meer aansluiten op het net wegens netcongestie. Kleine daken kunnen nog wel worden aangesloten.

Het clustergebied Almelo-Noord is tevens zoekgebied voor windenergie. Samen met de gemeenten Twenterand en Tubbergen en de provincie wordt onderzocht of een gemeenschappelijke gecombineerde gebiedsontwikkeling op het gebied van windenergie in de toekomst mogelijk is. Alle colleges en Gedeputeerde Staten hebben een plan van aanpak voor de verkenning naar windenergie vastgesteld.

De koudewinning uit de Leemslagenplas is gerealiseerd en levert koude aan het ziekenhuis ZGT. Hiervoor is een helofytenfilter van 31.000 m ³ aangelegd. Hierdoor is het gebied tussen het kanaal en de Leemslagenplas een aantrekkelijk gebied voor vogels geworden.

• Van het aardgas af

In de Warmtevisie zijn drie gebieden aangewezen die beoogd zijn om voor 2030 aardgasvrij(ready) te worden. Voor elk gebied moet een wijkuitvoeringsplan opgesteld worden. In dat plan staat hoe de route naar aardgasvrij(klaar) gaat lopen. De gebieden worden hieronder beschreven:

Aalderinkshoek:
Het proces in Aalderinkshoek is vergevorderd. In 2021 zijn er drie onderzoeken gedaan. Het eerste onderzoek is de pre-scan door Cogas. De pre-scan geeft een eerste beeld van de warmte alternatieven voor aardgas in Aalderinkshoek. Het tweede onderzoek is een onderzoek naar de mogelijkheden om de warmte uit het effluent van de RWZI te benutten en het derde onderzoek brengt de eindgebruikerskosten in beeld. Daarnaast zijn er in 2021 stappen gezet met betrekking tot de samenwerking met stakeholders. Er is overeenstemming bereikt over rollen en verantwoordelijkheden van en tussen alle betrokken organisaties en die zijn vastgelegd in de GO-verklaring. Tevens is in 2021 de PAW-aanvraag ingediend. Met deze aanvraag doen we een beroep op een Rijksbijdrage in het kader van het Programma Aardgasvrije Wijken. Er is een buurtteam bestaande uit inwoners van Aalderinkshoek actief. Zij werken aan een buurtplan, daarin staat de visie van de wijk op een aardgasvrije toekomst. Het buurtteam heeft inmiddels een eigen website: www.duurzamewijkenalmelo.nl . Andere wijken kunnen zich desgewenst daarbij aansluiten in de toekomst.

Windmolenbroek:
Het proces om te komen tot een wijkuitvoeringsplan voor Windmolenbroek is in 2021 gestart. In het kader van de Regeling Reductie Energieverbruik is alle woningeigenaren binnen het aangewezen gebied een warmtescan aangeboden. Voordat de technische onderzoeken opgestart worden is in 2021 een begin gemaakt met het formeren van een buurtteam.

Bedrijvenpark Bornsestraat:
Voor het bedrijvenpark Bornsestraat is in opdracht van provincie Overijssel een onderzoek gedaan naar de kansen voor het benutten van de restwarmte van Urenco. Het onderzoek is in 2021 opgeleverd. Conclusie: Er is voldoende restwarmte beschikbaar voor een warmtenet, vooral wanneer de levering wordt uitgebreid naar andere gebieden.

• Energiebesparing

In 2021 is gekozen om met een nieuwe aanbieder van een energieloket te gaan werken. Het Duurzaam Bouwloket is nu het platform waar inwoners van Almelo terecht kunnen met al hun vragen rondom energiebesparing en verduurzaming van hun woning. In 2021 zijn de wooncoaches via Duurzaam Thuis Twente ingezet om woningeigenaren van persoonlijk, gratis en onafhankelijk advies voor het verduurzamen van hun woning te voorzien.

2021 was het jaar van de Regeling Reductie Energiegebruik (RRE). Ruim 5.000 woningeigenaren konden aanspraak maken op energiebesparende producten ter waarde van 50 euro. In een deel van Windmolenbroek zijn warmtescans aangeboden, hiermee kregen ruim 1.600 woningeigenaren zicht op eventuele warmtelekken via de gevel van hun woning. Daarnaast heeft de gemeente een positieve beschikking op de RREW-aanvraag ontvangen(Regeling Reductie Energiegebruik Woningen). De RRE en RREW samen is goed voor ruim 1,1 mln. euro aan kleine energiebesparende maatregelen voor onze inwoners. In Aalderinkshoek heeft twee keer de mobiele showroom van het Duurzaam Bouwloket gestaan om inwoners te informeren over producten waarmee zij hun huis kunnen verduurzamen. Er is een gemeentebrede regeling voor particuliere woningverbetering en verduurzaming waar in 2021 in totaal 28 keer een aanvraag voor gedaan is. In het Nieuwstraatkwartier zijn inwoners begeleid gedurende het traject van verduurzaming.

Eind 2021 zijn 6.516 openbare lantaarnpalen vervangen door LED. En er is gestart met de voorbereiding van de vervanging van de volgende tranche lantaarnpalen.

Veel inwoners hebben de behoefte om aan de hand te worden genomen in het gehele proces van woningverbetering en -verduurzaming. Dit vraagt om een aanzienlijke inzet van de gemeente. Er zijn niet genoeg middelen en mensen om dit op grote schaal toe te passen. In 2021 is naar aanleiding van een pilotproject in Nieuwstraatkwartier gewerkt aan een plan van aanpak voor de hele stad.

• Duurzaam vervoer

Eind 2021 telt het wagenpark van de gemeente 24 elektrische voertuigen. Sinds de start van het programma zijn, op verzoek van inwoners, 33 (dubbele) openbare laadpalen voor het opladen van elektrische auto's geplaatst in Almelo. Voor het in goede banen leiden van het plaatsen van laadpalen is een plaatsingsbeleid vastgesteld. Almelo doet mee met de aanbesteding van de provincie Overijssel en Gelderland voor het plaatsen van laadpalen.

Programmalijn 2: De openbare ruimte is schoner met meer groen en open water.

Begroting 2021:

• Aan het eind van 2020 hebben we een toename van 6.000 m ² groen en 5.000 m ² open water gerealiseerd. Dat betekent niet dat we nu stoppen met vergroenen. In het programma van eisen voor (onderhouds)projecten in de openbare ruimte is nu functioneel groen opgenomen zodat bij elk project in de openbare ruimte meer functioneel groen een voorwaarde is.
• Bij reguliere onderhoudswerkzaamheden zoals bij wegen, rotondes, bermen en trottoirs wordt waar mogelijk meer groen aangelegd.
• We stimuleren inwoners, bedrijven, instellingen, verenigingen en scholen om meer groen rondom hun gebouw aan te brengen om zo de biodiversiteit te verbeteren.
• We stellen een Integrale aanpak van natuur, biodiversiteit en groen op en zoeken aansluiting hierover bij het provinciale programma Natuur voor Elkaar.
• We stimuleren inwoners (vooral ook scholieren) en bezoekers om de stad schoon te houden en hierdoor het zwerfafval te verminderen.
• Bij evenementen wordt een proef met hardcups gedaan om zo de hoeveelheid plastic afval te reduceren.
• Het cameratoezicht bij milieupleintjes gaat door, de eerste ervaringen zijn positief.

Uitvoering in 2021:

• Groen en water

Bij reguliere onderhoudswerkzaamheden en bij wijkinrichtingsplannen wordt waar mogelijk meer groen en meer open water van goede kwaliteit en minder verhard terrein aangelegd. Bij de (grote) herinrichtingprojecten van de Kolthofsingel, Deldensestraat en Clematisstraat is in totaal ruim 700 m ² meer groen gerealiseerd en bij het Doepark is een tweede Tiny Forest gerealiseerd.

• Minder zwerfafval

"Heel Almelo schoon" heeft dit jaar vanwege corona op een gewijzigde manier plaats gevonden. Bewoners konden via de site van Twente Milieu aangeven dat ze wilden helpen met het schoon houden van de gemeente. Zij ontvingen daarop een setje met prikstok, hesje en handschoenen. Er zijn meer dan 400 setjes naar de verschillende deelnemers gebracht. Volgens de cleanteams van de gemeente heeft deze opruimdag goed gewerkt en troffen zij minder zwerfafval aan. De portefeuillehouder afval heeft het initiatief genomen om samen met inwoners zwerfafvalrondes te lopen. Vanwege corona zijn deze helaas gestaakt, maar na de lockdowns heeft hij dit weer enthousiast opgepakt en vinden deze wandelingen weer wekelijks plaats. Inwoners die individueel willen meehelpen om op te ruimen worden gefaciliteerd met gratis grijpers, handschoenen en vestjes.
De proef met hardcups bij evenementen is verplaatst naar 2022. Het cameratoezicht bij milieupleintjes is nu structureel geregeld.

Programmalijn 3: De openbare ruimte is beter voorbereid op en bestand tegen wateroverlast en hittestress

Begroting 2021:

• Bij reguliere onderhoudswerkzaamheden in de openbare ruimte en bij nieuwe ontwikkelingen wordt waar mogelijk ruimte gegeven aan regenwater. Om zo via bijvoorbeeld meer groen, wadi's en afkoppelen het water op te vangen om wateroverlast te beperken. En hierdoor wordt het water ook langer vast gehouden om droogte te voorkomen.

• We gaan 1 hectare regenwater van het rioolstelsel afkoppelen voor betere waterbestendigheid.
• We organiseren risicodialogen met inwoners, corporaties, bedrijven en instellingen naar aanleiding van de stresstesten.
• De uitkomst van risicodialogen met de stad gebruiken we voor het opstellen van een adaptatiestrategie met een uitvoeringsagenda. We stimuleren daarin de bewustwording van inwoners zodat zij hun steentje kunnen bijdragen aan de klimaatrobuustheid van Almelo; immers circa 70% van de stad is in particulier eigendom. Een actie om met korting een regenton aan te schaffen wordt in de strategie meegenomen.

Uitvoering in 2021:
In 2019 zijn stresstesten uitgevoerd en zijn de effecten in beeld gebracht die worden veroorzaakt door het veranderende klimaat. Het gaat dan over overstroming, extreme regenval, droogte en hitte.Er zijn naar aanleiding van die stresstesten risicodialogen met de stad gevoerd. De resultaten van deze stresstesten en risicodialogen zijn meegenomen in de Almelose Klimaat Adaptatie Strategie (AKAS) met uitvoeringsagenda die in 2021 is vastgesteld.

De raad heeft tijdens de behandeling van de perspectiefnota 2021 middelen beschikbaar gesteld voor een stimuleringsregeling om inwoners te stimuleren om hun eigen omgeving te vergroenen. In het laatste kwartaal van 2021 is de regeling uitgewerkt zodat deze in het eerste kwartaal van 2022 kan worden ingesteld. De regeling groene daken wordt hierin meegenomen.

Bij reguliere onderhoudswerkzaamheden, bij wijkinrichtingsplannen en bij nieuwe ontwikkelingen wordt de omgeving beter bestand gemaakt tegen de gevolgen van wateroverlast, droogte en hittestress. Bij onderhoudsprojecten en wijkinrichtingsplannen wordt standaard gekeken of er kansen zijn om verhard oppervlak van het riool af te koppelen, of er meer ruimte is voor groen, of dat de inrichting van de weg zodanig wordt aangepast dat er (tijdelijk) regenwater kan worden geborgen bij zware regenbuien. Gemiddeld wordt er tussen de 1 en 2 hectare per jaar afgekoppeld. Bij nieuwe ontwikkelingen worden regenwater en vuil water gescheiden en wordt er zoveel mogelijk regenwater vastgehouden en geïnfiltreerd. De voorkeur is om dit bovengronds met wadi’s te doen.

Het project Almelo’s klimaat in stroomversnelling is in 2021 afgerond. We hebben ervaringen opgedaan met het voeren van kansendialogen, het enthousiasmeren van inwoners en bedrijven en het aanjagen van initiatieven uit de samenleving. Deze ervaringen zijn meegenomen in de Almelose Klimaatadaptatiestrategie.

Programmalijn 4: Er zijn meer duurzame initiatieven in Almelo

• We ondersteunen inwoners bij het starten en uitvoeren van duurzame initiatieven.

• We interesseren en mobiliseren inwoners om zelf hun eigen straat of buurt te vergroenen.
• Scholen faciliteren we met realiseren van meer groen en minder zwerfafval rondom de scholen.

Uitvoering in 2021:
Op het gebied van afval waren er in 2021 minstens vier nieuwe initiatieven van inwoners om samen zwerfafval op te ruimen.

In het kader van het wijkuitvoeringsplan voor Aalderinkshoek is er een buurtteam opgestaan die verduurzaming van de wijk omarmd heeft. Het buurtteam denkt mee over warmtealternatieven in de wijk, ontplooit initiatieven om duurzaamheid zichtbaar te maken en werkt aan een buurtplan, als input voor het Wijkuitvoeringsplan. In de zomer van 2021 is het buurtteam twee keer in actie geweest met een mobiele showroom van het Duurzaam Bouwloket. De mobiele showroom geeft een kijkje in de wereld van isolatiematerialen en duurzame installaties. Het buurtteam in Aalderinkshoek is een collectieve inkoopactie gestart. Daarnaast heeft het buurtteam meegewerkt aan een enquête in de wijk en hebben zij een eigen website gemaakt welke uit te breiden is naar andere wijken in Almelo: www.duurzamewijkenalmelo.nl

Ook in het Nieuwstaartkwartier zijn wederom diverse straatacties geweest waarbij kleine energiebesparende maatregelen zijn uitgedeeld.

In Bornerbroek is een groep inwoners actief geworden om gezamenlijk te kijken naar opwek van duurzame energie.
Verschillende initiatieven uit voorgaande jaren zijn ook in 2021 weer actief geweest zoals de stichting Duurzaam Almelo, stichting Bomenstad Almelo, stichting Natuurhus, Coöperatie Duurzaam Aadorp, scholen, repaircafé en diverse inwoners die hun tuin vergroenen of zwerfafval op ruimen.